-
جمعه, ۹ اسفند ۱۳۹۸، ۱۱:۰۴ ب.ظ
کارشناسان برجسته فلسطین و اسرائیل به همراه دیپلمات‌ها و دانشمندان بین‌المللی با بررسی سناریویی با دو ساختار موازی دولتی که همه قلمرو دریای مدیترانه و رود اردن را پوشش می‌دهد، به این سؤال پاسخ می‌دهند. چنین معماری سیاسی باعث می‌شود تا طبیعت و مخاطرات درگیری اسرائیل و فلسطین به طور بنیادی تغییر یابد، اسرائیلی‌ها برای ماندن در کرانه باختری و حفظ موقعیت امنیتی سختگیری نکنند و اجازه دهند فلسطینی‌ها در تمام فلسطین تاریخی مستقر شوند و قدس را به پایتخت تبدیل کنند.
پایگاه صهیون پژوهی خیبر، روز جمعه ۲۴ آبان، رهبر انقلاب در بخشی از سخنرانی خود در جمع میهمانان سی و سومین کنفرانس وحدت اسلامی به مناسبت میلاد رسول اکرم (ص) اعلام کردند:
«درخواست برای محو اسرائیل به معنای نابودی یهودیان نیست. این بدان معناست که مردم فلسطین، چه مسلمان، چه مسیحی یا یهودی، باید خودشان دولت خود را انتخاب کنند.» ایشان با تأکید بر اینکه وقتی ایران از محو رژیم اسرائیل سخن می‌گوید، این به معنای کشتار یهودیان اسرائیل نیست، افزودند: «به‌منزله محو رژیم تحمیلی صهیونیستی است. محو اسرائیل بدان معناست که مردم فلسطین اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی باید بتوانند سرنوشت خود را تعیین کنند و از شر اراذل و اوباشی مانند نتانیاهو خلاص شوند.»
سیاست رسمی و اعلام شده جمهوری اسلامی ایران در تقابل با رژیم صهیونیستی است به طوری که با صراحت بر از بین رفتن اسرائیل تاکید می‌کند. اکنون سوال این است که تعریف و مفهوم‌شناسی جمهوری اسلامی در مورد از بین رفتن اسرائیل چیست؟ دشمنان ایران و رژیم صهیونیستی چه تعریفی از این دیدگاه جمهوری اسلامی دارند؟ آیا خوانش جمهوری اسلامی از این مسئله با دیگران متفاوت است یا دیگران هم همین خوانش را دارند؟
امپراطور رسانه‌ای غرب بر اساس سیاست‌های سلطه‌گرایانه و اسلام‌هراسانه‌ای که دارد، از این سیاست جمهوری اسلامی، قرائتی خشن، نظامی، جنگ‌طلبانه و سخت‌افزاری ارائه می‌دهد؛ گو اینکه ایران به دنبال لشگرکشی نظامی به اسرائیل است تا این جمله بنیانگذار انقلاب را محقق کند که اسرائیل باید از بین برود. اما مقام معظم رهبری با تاکید و با صراحت بر راهبرد اصولی و همیشگی جمهوری اسلامی بیان کردند که منظور از نابودی اسرائیل، نابودی نظام سیاسی تمامیت‌خواه، استعمارگر و غاصبانه اسرائیل است که برای فلسطینیان سهم و تاثیری برای حیات و زندگی قائل نیست. فلسطین برای همه فلسطینیان است؛ اعم از اینکه مسلمان باشند یا یهودی.
راه حل بحران فلسطین چیست؟
از آغاز بحران فلسطین برای حل بحران چندین راه حل به کار گرفته شده است. اولین راهکار نظامی بود که در قالب جنگ اعراب و اسرائیل تبلور یافت و بعدها نیز در موارد ادامه یافت. این راه حل نتوانست مشکل را حل کند و علیرغم پرهزینه بودنش بر ابعاد مشکل افزود. بنابراین این راه حل مناسب و کارا نبوده است؛ البته باید در مقابل حملات و توطئه‌های اسرائیل همیشه آماده و قاطعانه برخورد کرد.
بعد از ناکارآمدی راه‌حل نظامی به سراغ راهکار سیاسی می‌رویم. در این مورد برای حل بحران فلسطین دو طرح ارائه شده است:
۱٫ طرح دوکشور (دو دولت)
۲٫ طرح یک کشور (یک دولت). طرح تک‌کشور هم دو تفسیر دارد:
- کشور یهودی
- کشور فراگیر با حضور همه ادیان. [۲]
دو کشور، دو دولت
برخی معتقدند ایالات متحده باید با اجرای راه حل به اصطلاح دو کشور به دنبال حل و فصل مناقشه فلسطینی‌ها با اسرائیل باشد.[۳] در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۳، ایالات متحده ۹ طرح صلح مختلف برای اسرائیل و فلسطینیان ارائه داد و برای بیست سال گذشته، راه حل دو کشور، محور سیاست ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه بوده است که با شکست روبه‌رو شده است.[۴] از این رو طرح یک کشور در اولویت قرار گرفت.
البته قرائت‌های گوناگونی در مورد راهبرد دوکشور مطرح شده است که به نظر می‌رسد ابهام آن مانع از اجرای آن شده است. در واقع شکست در مقام اجرا از ابهام در مقام نظر برخواسته است.
مارک لوین و ماتیاز ماسبرگ در کتاب «یک سرزمین، دو کشور: اسرائیل و فلسطین به عنوان کشورهای موازی»[۵] تلاش کردهاند با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان بین‌المللی ایده دو دولت را به شکلی که نظر همه را تامین کند، تبیین کنند.
در شرایطی که روند صلح نتوانسته است به پایان درگیری منجر شود، این کتاب چشمانداز جدیدی را برای اسرائیل و فلسطین ترسیم می‌کند و می‌پرسد:
«اگر زمین را نمیتوان با تقسیم جغرافیایی به اشتراک گذاشت و اگر راه حل یک کشور غیرقابل قبول باشد، آیا می‌توان زمین را به روش دیگری تقسیم کرد؟»
کارشناسان برجسته فلسطین و اسرائیل به همراه دیپلمات‌ها و دانشمندان بین‌المللی با بررسی سناریویی با دو ساختار موازی دولتی که همه قلمرو دریای مدیترانه و رود اردن را پوشش می‌دهد، به این سؤال پاسخ می‌دهند. چنین معماری سیاسی باعث می‌شود تا طبیعت و مخاطرات درگیری اسرائیل و فلسطین به طور بنیادی تغییر یابد، اسرائیلی‌ها برای ماندن در کرانه باختری و حفظ موقعیت امنیتی سختگیری نکنند و اجازه دهند فلسطینی‌ها در تمام فلسطین تاریخی مستقر شوند و قدس را به پایتخت تبدیل کنند.
این کتاب یک برنامه جایگزین برای صلح سرزمین مقدس ارائه می‌دهد که دو کشور (اسرائیل و فلسطین) به صورت مشترک تمام سرزمین را اداره کنند و مهاجران اقامت کنند و پناهندگان آوارگان به کشورشان بازگردند. البته این برنامه جایگزین جزئیات زیادی دارد که باید در مورد آن کار شود ولی در این کتاب اما یک گروه معتبر از دانشمندان بین‌المللی (اسرائیلی، فلسطینی، سوئدی، آمریکایی و دیگران) چارچوب گسترده‌ای را ارائه داده‌اند که سزاوار توجه و بررسی است.
یک کشور، یک دولت
یک: کشور یهودی
برخی افراد راه حل را ایجاد یک کشور یهودی می‌دانند. کارولین گلیک یکی از این افراد است. او در کتاب «راه حل اسرائیل: طرح تک‌کشوری برای صلح در خاورمیانه»[۶] با رد طرح دو دولت، راهکار صلح را تشکیل یک کشور یهودی برای همه مناطق اشغالی می‌داند؛ زیرا بر این گمان است که از سیاست دو کشور تاریخ و برداشت‌های غلط ارائه شده است، از جمله مهمترین آنها:
- خطا در شمارش تعداد واقعی یهودیان و عرب‌ها در منطقه (اغراق در تعداد فلسطینی‌های کرانه باختری و غزه)
- غفلت از تاریخ طولانی گرایشات ضدیهودی فلسطینیان
- بی‌اعتنایی به ادعاهای شدید اسرائیل در مورد حاکمیت ارضی تحت قوانین بین‌المللی
- تاریخچه طولانی حضور یهودیان در منطقه
- بی‌تفاوتی نسبت به داده‌های نظرسنجی که نشان می‌دهد مردم فلسطین جامعه و حکومت اسرائیل را تحسین میکنند.
نویسنده مدعی است با وجود گذشت نیم قرن از تروریسم داخلی و بین‌المللی ضدیهودی و حملات نظامی از همسایگان منطقه‌ای که حق وجود اسرائیل را رد میکنند، اسرائیل به عنوان تنها دموکراسی در خاورمیانه شکوفا شده است. بر این اساس نویسنده معتقد است پس از گذشت یک قرن از تعقیب سیاست دو کشور که اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها را به صلح نزدیک نکرده است، راه حل جایگزین برای ثبات در خاورمیانه، سیاست تشکیل یک دولت مبتنی بر حاکمیت اسرائیل است.
این راه‌حل بر برخی مبانی دینی و تاریخی مبتنی است که اسرائیل را صرفا یک نظام سیاسی نمی‌بیند. ایجاد کشور اسرائیل به طور چشمگیری بر وضعیت و هویت یهودیان در سراسر جهان تأثیر گذاشته است. برای یهودیان مذهبی، اسرائیل از بعد ویژه‌ای به عنوان یک واقعیت مذهبی برخوردار است. اسرائیل صرفاً یک موجود سکولار، اجتماعی و سیاسی نیست که از اهمیت برخوردار است زیرا این کشور یهودی است. همچنین این سرزمینی است که توسط خدا در تورات به قوم یهودی وعده داده شده است.[۷]
هرچند نظام سیاسی اسرائیل تلاش کرده است تا یک معنای سکولار از هویت یهودی ارائه دهد اما شکست خورده است. به عبارت دیگر نظام سیاسی اسرائیل می‌داند که نظام سیاسی یهودی در فلسطین مشکلی را حل نمی‌کند و راه‌حل بلندمدتی نیست. از این رو به سراغ ارائه یک قرائت سکولار از هویت یهودی رفته است ولی چنین چیزی محقق نشده است.[۸]
دو: کشور فراگیر
بیشتر تحلیلگران برای ارائه راهکار در مورد تشکیل یک کشور، کشوری را مد نظر قرار داده‌اند که متعلق به همه مردم فلسطین باشد، اعم از یهودی ومسلمان.
دو خاخام که در سال ۱۸۹۷ به فلسطین رفته بودند، مشاهده کردند که این سرزمین مانند عروس زیباست، اما با یک مرد دیگر ازدواج کرده است.[۹] منظور آنها این بود که اگر مکانی برای اسرائیل در فلسطین پیدا شود، مردم فلسطین کجا خواهند رفت؟ این معضلی است که اسرائیل هرگز نتوانسته است آن را برطرف کند. امروزه نیز چشمانداز امیداورکننده‌ای برای این معضل وجود ندارد. همانطور که در این کتاب استدلال می‌شود تا زمانی که همه درگیر راه حل نباشند، علل واقعی درگیری و پیامدهای آن را در این زمینه قبول نمی‌کنند.
درگیری فقط زمانی پایان می‌یابد که نیازهای اعراب و اسرائیلی‌ها به طور مساوی برطرف شود. نویسنده یک فلسطینی است که قربانی پاکسازی قومی روز نکبت در سال ۱۹۴۸ است.
شرح او درباره تاریخ و گرفتاری فلسطین به وفور مورد تحقیق و مستندسازی قرار گرفته است. او همچنین یک تاریخچه با تحلیل ادراکی ارائه می‌دهد؛ یعنی یک کشور دموکراتیک واحد با اجرای حق بازگشت فلسطین. این کتاب با رد راه حل «دو کشور» به عنوان تنها وسیله حل مناقشه فلسطین، استدلال قانع‌کننده‌ای برای راه حل «یک کشور» به عنوان یک توافقنامه برای منافع همه افراد ارائه می‌کند.
مفهوم تحقق این راه حل این است که راهکار حل مسئله فلسطین یک حکومت واحد سکولار برای اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها است؛ زیرا حکومتی که تنها برای یک گروه از مردم باشد و دیگران را شامل نشود، دموکراتیک نیست. دموکراسی در جایی که نابرابری سیستماتیک باشد نمی‌تواند وجود داشته باشد.[۱۰]
با توجه به مطالب فوق به نظر می‌رسد راه حل بحران فلسطین، دموکراسی است؛ دموکراسی حداکثری که همه مردم این سرزمین را در بربگیرد حتی کسانی که از آن آواره و اخراج شده‌اند. غرب از دموکراسی به عنوان یک ابزار در راستای اهدافش و غربی‌سازی سایر ملل استفاده می‌کند. راهکاری که جمهوری اسلامی برای فلسطین ارائه می‌کند بر اساس همان دموکراسی است که غرب فقط در راستای اهدافش از ان استفاده ابزاری می‌کند.
فلسطین نیز مانند لبنان و عراق و سوریه باید اداره شود؛ با حضور همه مردم و همه گروههای دینی و سیاسی. اسرائیل به عنوان یک کشور یهودی، نقطه مقابل و ردی بر دموکراسی است.
اما نظام سیاسی اسرائیل دارای ویژگیها و مبانیای است که مانع از اجرا و تحقق این راه حل می‌شود که تحقق این راه حل به نوعی به معنای نابودی اسرائیل است.
ادامه دارد…
نویسنده: محسن محمدی[۱]
پی‌نوشت
[۱]. دانش‌آموخته حوزه علمیه قم، دکتری مطالعات انقلاب اسلامی (mohsen2941@yahoo.com)
[۲] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب «یک حکومت، دو حکومت: حل و فصل نزاع اسرائیل/فلسطین» مراجعه کنید:
One State, Two States: Resolving the Israel/Palestine Conflict, Benny Morris, Yale University Press, 2009.
این کتاب تاریخچه اهداف جنبش ملی فلسطین و جنبش صهیونیستی را موشکافی کرده و سپس طرح‌های پیشنهادی و گوناگون یک حکومت و دو حکومت از سوی جریان‌های مختلف در داخل هر دو جنبش را مورد توجه قرار می‌دهد.
[۳] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب پس از صهیونیسم: یک حکومت برای اسرائیل و فلسطین مراجعه کنید:
After Zionism: One State for Israel and Palestine, Antony Loewenstein, Ahmed Moor, Saqi Books, 2012.
در این کتاب نظر برخی از متفکران برای حل نزاع صدساله میان صهیونیسم و فلسطینی‌ها بیان و اشکال احتمالی برای «راه‌حل یک حکومت» بررسی شده است.
[۴] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب «تاریخچه‌ای از فلسطین مدرن: یک سرزمین، دو جامعه» مراجعه کنید:
A History of Modern Palestine: One Land, Two Peoples, Ilan Pappe, Cambridge University Press, 2006.
کتاب ایلان پاپه تاریخ فلسطین را از زمان عثمانی‌ها در قرن نوزدهم تا قیمومیت بریتانیا، تاسیس حکومت اسرائیل در ۱۹۴۸ و جنگ‌ها و منازعات بعدی دنبال می‌کند. او دلائل شکست اسلو و راه‌حل «دو حکومت» را توضیح می‌دهد.
[۵]. One Land, Two States: Israel and Palestine as Parallel States, Mark LeVine, Mathias Mossberg, University of California Press, 2014.
[۶]. The Israeli Solution: A One-State Plan for Peace in the Middle East, Caroline Glick, Crown Forum, 2014.
[۷] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب «اسرائیل به عنوان یک واقعیت مذهبی (مجموعه انجمنهای ارتدکس)» مراجعه کنید:
Israel as a Religious Reality (The Orthodox Forum Series), Chaim I. Waxman, Jason Aronson, Inc, 1994.
نویسندگان این مجموعه مقاله، کشور اسرائیل را با رویکرد حقوق، علوم اجتماعی و فلسفه بررسی کردهاند. این کتاب یک جلد از مجموعه آثار گردهمایی سالانه محققان در یک مجمع ارتدکس است که برای بررسی موضوعات عمده نگرانی جامعه یهود، گردهم میآیند. برخی از جلدهای دیگر آن عبارتند از: ۱٫ اقتدار ربانی و استقلال شخصی؛ ۲٫ مدرنیته جذاب: رهبران رابیبی و چالش قرن بیستم؛ ۳٫ مدارا، تحمل و دموکراسی؛ ۴٫ سنت یهودی و یهودی غیرسنتی؛ ۵٫ به سمت اخلاق تجدید شده بشردوستانه یهود؛ ۶٫ بورسهای تحصیلی نوین در مطالعه تورات؛ ۷٫ تیکون عولم (وظیفه انسانها برای ترمیم دنیا): مسئولیت اجتماعی در اندیشه و قانون یهودیان؛ ۸٫ دیدگاههای یهودی در مورد تجربه رنج.
[۸] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب «حکومت غیریهودی: سیاست‌های هویت یهودی در اسرائیل» مراجعه کنید:
The unJewish state: the politics of Jewish identity in Israel, Akiva Orr, Ithaca Press, 1983.
[۹] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب «با مرد دیگری ازدواج کرد: معضل اسرائیل در فلسطین» مراجعه کنید:
Married to Another Man: Israel’s Dilemma in Palestine, GHADA KARMI, Pluto Press, 2007.
[۱۰] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب « غلبه بر صهیونیسم: ایجاد یک دولت دموکراتیک واحد در اسرائیل/فلسطین» مراجعه کنید:
Overcoming Zionism: Creating a Single Democratic State in Israel/Palestine, Joel Kovel, Pluto Press, 2007.