ناسیونالیسم یهودی با یک تجربه کوتاه اما گیج­‌کننده، نشاط خود را از تغییر فرمول نمادهای اجدادی جلب می­‌کند و همه موارد اضطراری آن را به چالش می­‌کشد. درگیری‌­های اسرائیل حول این مسئله است و پویایی بی‌­نظیر از نیروهای متقابل چندگانه هم­گرایی و واگرایی را تشکیل می‌­دهد. این پرونده چندین سؤال اساسی راجع به جامعه‌­شناسی چندفرهنگ­‌گرایی مطرح می‌­کند.

پایگاه صهیون پژوهی خیبر، یکی از مفاهیم اصلی در جامعه‌­شناسی کلان رژیم اشغالگر قدس که مبنای تشکیل آن را تشکیل می­‌دهد، مفهوم «مهاجرت» است.

این مهاجرت از قبل از تشکیل این رژیم آغاز شد و یهودیان زیادی به این فلسطین به صورت مخفیانه مهاجرت کردند.[۱] پس از تشکیل این رژیم نیز این مهاجرت ادامه پیدا کرد و گسترش یافت. به هر حال مهاجرت از مسائل مهم اجتماعی و سیاسی رژیم اشغالگر قدس است به ویژه که با مسائلی مانند مهاجرت معکوس مواجه هستیم.

بخش زیادی از این مهاجرت‌­ها در دهه اخیر مبنای اعتقادی یا سیاسی نداشته است و با اهداف و انگیزه‌­های تجاری، اقتصادی و کاریابی بوده است.[۲]

این آمار گاهی به مرز یک میلیون نفر می‌­رسد که مسائل و نظریات اقتصادی زیادی را به خود اختصاص می­‌دهد.[۳] البته طبیعی است که این سطح از مهاجرت هرچند با نیت اقتصادی باشد ولی ابعاد و آثار فرهنگی و اجتماعی زیادی دارد.

برای نمونه کتاب «انتخاب نشده: زندگی دیگران جدید اسرائیل»^[۴] گزارشی از یک دهه زندگی پناه­جویان و کارگران مهاجر در اسرائیل که عمدتا از آفریقا و آسیا هستند ارائه می‌­دهد. نویسنده با بررسی مواردی مانند مهدکودک‌­های غیرقانونی، تظاهرات‌­های ضدمهاجرت، مراکز بازداشت، محل‌های زندگی کارگران، خانه­‌های خانوادگی و دادگاه عالی، یکی از جنبه­‌های شناخته شده اما بسیار مهم جامعه اسرائیل را روشن می‌­کند.

این کتاب در برجسته کردن رفتار خشن اسرائیل با این تازه‌­واردان، زوایای تازه­‌ای از جنگ اسرائیل و فلسطین به نمایش می­‌گذارد و توجیه چندساله دولت برای بدرفتاری با فلسطینی‌­ها را زیر سوال می­برد: «امنیت ملی». اساساً، این کتاب صداها و مبارزات برخی از حاشیه­‌نشین­‌ترین و ساکت‌­ترین مردم اسرائیل امروز را به گوش می‌­رساند.

الیزر بن رافائل، در کتاب «آیا اسرائیل یکی است: دین، ناسیونالیسم و چندفرهنگی به هم­ریخته (هویت یهودی در دنیای متغیر)»[۵] به جامعه اسرائیل می‌­پردازد که در آن واگرایی و شکاف‌­های داخلی از سیستم­‌های ارزشی و رفتار جامعه و مهاجرین، یک بخش عمده اکثریت – اقلیت پدید آورده است.

ناسیونالیسم یهودی با یک تجربه کوتاه اما گیج­‌کننده، نشاط خود را از تغییر فرمول نمادهای اجدادی جلب می­‌کند و همه موارد اضطراری آن را به چالش می­‌کشد. درگیری‌­های اسرائیل حول این مسئله است و پویایی بی‌­نظیر از نیروهای متقابل چندگانه هم­گرایی و واگرایی را تشکیل می‌­دهد. این پرونده چندین سؤال اساسی راجع به جامعه‌­شناسی چندفرهنگ­‌گرایی مطرح می‌­کند.

تنوع قومی

اسرائیل کشوری (رژیم) چندقومیتی (یمنی، عراقی، سوری) و چند مذهبی (یهودی، دروزی و اعراب مسلمان) است. از این جهت یکی از مشکلات اسرائیل این تنوع قومی است که مسائل اجتماعی و سیاسی را به بار می­‌آورد.

در سال ۱۹۷۷ حدود صد یهودی اتیوپی در اسرائیل وجود داشت. اکنون بیش از یکصد هزار نفر هستند. خروج آنها از سرزمین مادری خود و مهاجرت گسترده آنها به اسرائیل یک رویداد بی­‌نظیر تاریخی است. این کتاب جذاب داستان‌­های شخصی بیش از پنجاه زن و مرد را از گروه­‌های مختلف مانند رهبران مذهبی، سربازان، وکلا، دانش آموزان، بازیگران، موسیقی‌دانان و عضو کنست بیان می­‌کنند.

کتاب «یهودیان اتیوپی اسرائیل: داستان­‌های شخصی زندگی در سرزمین موعود»^[۶] یک روایت تاریخی را دنبال می­‌کند که نشان می‌­دهد چگونه بعضی از اتیوپیایی‌­ها یهودی شدند­، چگونه به اسرائیل رسیدند و چگونه اسرائیل را به عنوان عضوی از اقلیت فقیر و فرهنگی متفاوت آن تجربه می­‌کنند.

آنها فداکاری خود را به میهن دینی خود اعلام می‌­کنند و می‌­خواهند بدون از دست دادن شخصیت، هویت و ارزش­‌های خود، پذیرفته و یکپارچه شوند و از بی­‌سوادی، بیکاری، جنایات و بیگانگی‌­هایی که در جامعه آنها را گرفتار می­‌کند، رها شوند. این یک کتاب شگفت‌­انگیز است که برخی از ناهمگونی‌­های موجود در اسرائیل را نشان می‌­دهد.

 نویسنده: دکتر محسن محمدی

پی‌نوشت:

[۱] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب « یهودیان در مسیر فلسطین، ۱۹۳۴-۱۹۴۴؛ طرح­هایی از تاریخچه مهاجرت مخفیانه یهودیان» مراجعه کنید:

Jews on Route to Palestine, 1934-1944 – Sketches From the History of Aliyah Bet’Clandestine Jewish Immigration (Jagiellonian Studies in History), Artur Patek, Jagiellonian University Press, 2013.

[۲]. برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب «مهاجرت فراملی به اسرائیل در متن مقایسه جهانی» مراجعه کنید:

Transnational Migration to Israel in Global Comparative Context, Sarah S. Willen, Lexington Books, 2007.

[۳] . برای مطالعه بیشتر در این مورد به کتاب « مهاجرت و تحرک بازار کار در اسرائیل، ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۹» مراجعه کنید:

Immigration and Labor Market Mobility in Israel, 1990 to 2009, Cohen

Goldner, Sarit, Zvi Eckstein, Yoram Weiss,  The MIT Press, 2012.

[۴]. Unchosen: The Lives of Israel’s New Others, Mya Guarnieri Jaradat, Pluto Press, 2017.

[۵]. Is Israel One: Religion, Nationalism, And Multiculturalism Confounded  (Jewish  Identities in a Changing World, V. 5), Eliezer Ben-Rafael, Yochanan Peres, Brill Academic Pub, 2005.

[۶]. The Ethiopian Jews of Israel: Personal Stories of Life in the Promised Land, Len Lyons, Ilan Ossendryver (Photographer), Jewish Lights, 2007.