پست صهیونیسم در زمینه تاریخ، روایات تاریخی صهیونیسم مثل: سرزمین بدون ملت، خرید زمین، خروج با اختیار، آزار یهودیان توسط جوامع غربی و… را زیر سوال برده و ایجاد تشکیک می‌کند. آنان صهیونیسم را راهی پر هزینه برای تحقق جامعه یهود می‌دانند.

پایگاه صهیون‌پژوهی خیبر، بعد از پنجاه سال فضای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی رژیم صهیونیستی شاهد بروز مناظرات، انتقادات و هم‌چنین درگیری‌های فیزیکی میان دو قشر مذهبی و ملی‌گرای افراطی با جمعیت سکولار و اصلاح‌طلب بود که هم‌چنان نیز ادامه دارد. از این جریان نوظهور در فضای رسانه‌ای و دانشگاهی با عنوان «پست صهیونیسم» یاد می‌کنند.

چگونگی ظهور پست صهیونیسم

در ایجاد جریان «پست صهیونیسم» عوامل مختلفی درگیر هستند و حتی برخی از آن‌ها به تدریج در ایجاد چنین جریانی اثرگذار بودند. یکی از این عوامل افشای اسناد جنگ ۱۹۴۸م در تاریخ ۱۹۷۸م بود که بعد از گذشت سی‌سال، تاریخ‌نویسی اسرائیل و صهیونیسم را زیر سوال برد. بعد از افشای آرشیو مربوط به این جنگ، یهودیان ساکن اسرائیل متوجه بسیاری از دروغ‌های تاریخی که توسط صهیونیست‌ها در کتاب‌های درسی و فضای رسانه‌ای به خورد آنان داده شده بود شدند. به گفته «ایلان پاپه» استاد علوم سیاسی دانشگاه حیفا که از برجستگان پسا صهیونیسم به شمار می‌آید: «اتفاق ۱۹۴۸م یک فاجعه انسانی بود که جنبه اخلاقی و قهرمانی صهیونیسم را زیر سوال می‌برد.» جنگ لبنان و حمله ارتش اسرائیل به آن در ۱۹۸۲م، رفتارهای نژادپرستانه و غیر انسانی در عملکرد سیاسی و نظامی رژیم صهیونیستی، درگیری‌ها و خشونت‌های بی‌رحمانه اسرائیل از ۱۹۸۷م علیه نوار غزه و فلسطینیان معترض و… برای یهودیان مهاجر و نسل‌های بعدی آن‌ها، این واقعیت را روشن کرد که چیزی به نام ملت فلسطین وجود داشته و آنان در یک سرزمین غصبی زندگی می‌کنند. این امور نه تنها بر رفتار و عقاید یهودیان رژیم صهیونیستی اثر گذاشت بلکه یهودیان خارج از اسرائیل را نیز متأثر کرد. به عبارتی باعث خراب‌شدن رابطه یهودیان خارج از اسرائیل با این رژیم شد. بخشی دیگری از این جریان حاصل تحولات جهانی موسوم به ظهور و گسترش پست مدرنیسم در ۱۹۸۰م بود. در حقیقت اندیشمندان اسرائیلی با استفاده از شیوه‌های نقد پست مدرنیسم مثل «شالوده‌شکنی»، «نقد فرا روایت‌ها»، «پلورالیسم» و… به نقد صهیونسم پرداختند. «ایلان پاپه» از جمله موّرخانی است که تحت تاثیر پست مدرن به پست صهیونسم تبدیل شده است. بر همین اساس این جریان نو ظهور در زمینه‌های زیر فعالیت می‌کند:

1-در زمینه تاریخ صهیونیسم و تشکیک در روایات تاریخی آنان درباره تشکیل فلسطین و دولت یهود. مثل: اسطوره سرزمین بدون ملت برای مردم بدون سرزمین، پیشینه تاریخی یهودیان در این سرزمین و... .

2-بحث‌های جامعه‌شناسی و سیاسی که دمکراتیک بودن نظام حاکم بر رژیم صهیونیستی را زیر سوال می‌برد.

نقدهای پست صهیونیسم بر صهیونیسم

در حقیقت آن‌چه که توانست این جامعه به شدت متکثر و پراکنده را در کنار هم جمع کند و به صورت یک ملت درآورد، اصولی بود که صهیونیسم با قرائت دینی و مذهبی مطرح کرد. در مقابل کاری که پست صهیونیسم انجام می‌دهد دقیقاً خدشه واردکردن به همین امر است. صهیونیست‌ها، صهیونیسم و اصول آن را منطبق بر دین یهود و اصول اعتقادی این دین معرفی می‌کنند؛ در حالی که پست صهیونیست‌ها قرائت صهیونیستی از دین یهود را رد می‌کنند. در حقیقت پست صهیونیست‌ها، صهیونیسم را یک ایدئولوژی ناسیونالیستی معرفی کرده و آن را به عنوان الگوی کامل و راه نجات نمی‌پذیرند. از نظر آنان صهیونیسم یک ایدئولوژی ناسیونالیستی است که با توسل ابزارگونه به آموزه‌های مذهبی یهودیان و دین یهود در تلاش است تا قرائتی مذهبی از اصول و اهداف برنامه‌های ناسیونالیستی خود ارائه نمایند. آنان تأکید بر لزوم بازنگری در مفاهیمی چون «دولت یهود»، «هویت یهودی»، «نقش مذهب در سیاست و راهکارهای دست‌یابی به صلح پایدار» و «حذف مذهب از سیاست» را در برنامه خود دارند. چرا که پست صهیونیسم گرایش باز لیبرال است که تلاش می‌کند، مرزهای هویت اسرائیل را تقلیل داده و همه «دیگران» را در شمول خود قرار دهد.

پست صهیونیسم در زمینه تاریخ، روایات تاریخی صهیونیسم مثل: سرزمین بدون ملت، خرید زمین، خروج با اختیار، آزار یهودیان توسط جوامع غربی و… را زیر سوال برده و ایجاد تشکیک می‌کند. آنان صهیونیسم را راهی پر هزینه برای تحقق جامعه یهود می‌دانند. چرا که مهاجران یهودی با هدف نجات از رنج و عذاب به این سرزمین سفر کردند؛ در حالی که نه به امنیت و رفاه و آسایش رسیدند و هم اینکه همواره درگیر جنگ و تنش با اعراب و کشورهای منطقه هستند. به شکلی که نسل جدید از جنگ خسته و روند مهاجرت معکوس شده است که این خود نشان از ناکارآمدی صهیونیسم است.

پست صهیونیسم

پست صهیونیسم فرآیندی است که ارزش‌های اولیه آن عمدتاً یهودی نبوده و طی تحقق کامل آن در رژیم‌صهیونیستی، این رژیم از «دولت یهود» تبدیل به «دولت ساکنان اسرائیل» می‌شود که دیگر هم‌چون گذشته بر مفهوم نژاد یهود اصراری ندارد. این پدیده در ابتدای شکل‌گیری خود تنها منحصر در قشر خاص دانشگاهی و تحصیل کرده بود اما به مرور زمان وارد صحنه هنر و محافل اجتماعی و سیاسی و مطبوعاتی شد. البته از نظر نباید دور داشت که افراد پیش‌برنده این جریان مشرب‌های متفاوت و گاه متناقضی نسبت به مقوله صهیونیسم دارند. به شکلی که برخی خود را هنوز صهیونیسم می‌دانند و برخی دیگر ضد آن هستند. عده‌ای از بیرون معتقدند این جریان نو پدید، در واقع در پی حل مشکلات صهیونیسم است نه مشکلات فلسطین و جهان عرب. به عبارتی پسا صهیونیسم به عنوان یک راه حل برای مقابله با مشکلات فرهنگی – اجتماعی فعلی و آینده رژیم صهیونیستی است. به معنای دقیق‌تر ظهور این جریان به معنی نفی آرمان‌های یهودی نیست بلکه به معنی نفی صهیونیسم به عنوان راه حل بهینه و ادعاهای تاریخی است. البته این حرف به طور کلی درست نیست. چرا که پست صهیونیسم گرایش‌های متفاوتی دارد.

میلاد پورعسکری

لینک کوتاه: http://khbn.ir/dwV9Lrj