-
جمعه, ۱۱ مهر ۱۳۹۹، ۱۱:۰۰ ق.ظ

مهارت رانتخوران در زیر پا گذاشتن مقررات و فرار پنهانی از آنها با رویکرد نئولیبرالی به پاسخگویی کاملا تناسب دارد. شبکههای رانت با آن گروههای خودگردانی که ائتلافی از منابع تشکیل میدهند در گریز از موانع ماهرند.
پایگاه صهیونپژوهی خیبر، کتاب «نخبگان سایه» نوشته جنین آر. ودل و با ترجمه حسین علیزاده توسط انتشارات سروش در ۳۹۶ صفحه و ۷ فصل منتشر شد. نویسنده این کتاب درصدد شناساندن جامعه غرب است و به دنبال پردهبرداری از جنایات و وجهه برخی از سردمداران غربی است. وی در این کتاب چهره واقعی جامعه غرب را به تصویر میکشد.
فصل اول: شیادان و زندگی رانتی آنان
دنیا پر از رانتخواری و افراد رانتخوار شده است و این آفت در پیکره جامعه نفوذ کرده و جزء جداییناپذیر جامعه شده است. مانند صاحبمنصبی که از جایگاه و مقام اجتماعی و سیاسی مختلفی برخوردار است، به سازمانهای محتاج تخصصش میرود و برای خدمت کردن ثبتنام میکند و وقتش تقسیم و وفاداریهای او دچار نوسان میشود.
بودن در یک سازمان به نحوی نداشتن تعلق و التزام به آن سازمان و این بازیگران را قادر به تعقیب منافع متعددی میکند، یعنی نقشهای همپوشی آن را با هم بیامیزند تا در راستای اهداف خودشان و دیگری باشد. به این دلیل بازیگران مذکور، به صورت غیر دولتی در خدمت شرکتها کار میکنند. این نسل جدید از بازیگران نتیجه جمع بین دگرگونی کلیاند:
- طراحی مجدد حکومت
- پایان جنگ سرد
- پیدایش فناوری در حال پیشرفت
- اقبال به صادقنمایی
رانت خواران، ماهرانه نقشهای همپوشی را – در راستای تقارن منافع – برای خود تشکیل میدهند تا سیاستهای عمومیشان را ارتقا بخشند. این بازیگران که اغلب در زمینههای متعددی فعالیت میکنند و در معاملاتشان نسبت به متصدیان مشابه در گذشته انعطافپذیرند، هم عملکرد سیستم را تسهیل و هم طریق با سهولت کار کردن سیستم را تعلیم میدهند.
بعضی از بازیگران به ظاهر شهروند خصوصی هستند ولی در خفا برای شاخه اربابان کار میکنند و به مکانهای مختلف سفر کرده و در سیاست دخالت میکنند و فقط در قبال اولیاء خودشان مسئولند که چنین بازیگرانی به دیپلماسی دولت یا قوانین لابی محدود نمیشوند. شاید در هیچ یک از نقاط جهان به حد شوروی پس از فروپاشی، فعالیتهای رانتخواران نمیتوانست جزء جداییناپذیر تغییرات در حال انجام، تبدیل و حتی لازمه ورود به معاملات جهانی شود.
شبکه رانتخواران به این خاطر تشکیل شد که موقعیت تازه و جدیدی را در دست بگیرد. این چهار ویژگی، رابطه رانتخواران و متنفذان را به وضوح بیان میکند:
- شخصی کردن دستگاه اداری
- خصوصیسازی اطلاعات و مخدوش کردن اعتقادات
- نقشهای تردستی و نمایندگیها
- تسهیل قوانین در شکافهای موجود میان نهادهای رسمی و اختصاصی
فصل دوم: وقتی که خصوصیسازی با صادقنمایی روبهرو میشود
کیفیتهای عالی جدید، همگی در کنار مشاوره به عنوان روشی نو برای زیستن در این دنیا تقویت میشود. این کیفیتها و شیوههای مربوط به زندگی در میان چهار دگرگونی که ابتدا گفتیم، پیشرفت کردهاند. دلایل قانعکنندهای برای دگرگونی اول (یعنی طراحی مجدد حاکمیت) وجود دارد مثل زمانی که ما فاقد دولت باشیم و مردم دولت را بازآفرینی کنند.
انقلاب ریگان به رویه واگذاری خدمات دولتی به بخش خصوصی از طریق قراردادهای پیمانکاری که ظاهرا برای کنترل هزینهها بود، وجهه قانونی داد. در حالی که شرکتهای حاکم مجاز بودند بر رسالت اصلی خودشان تمرکز کنند.
الگوی دولت، تجارت بود. این را به وضوح در جامعه آمریکا میتوان مشاهده کرد. این اصلاحات ممکن است منطقی به نظر بیایند ولی واقعیت این است که شبیهسازی دولت به یک موسسه تجاری – چالشی تمام عیار برای ویژگیهایی که مختص دولت و تجارت به شمار میرود، ایجاد میکند که در آن دولتها برای نفع عامه عمل میکرد و در مقابل تمام مردم پاسخگو بود. تجارت که ظاهرا برای رقابت بوده است، کسب درآمد میکرد.
این اصلاحات با اینکه همراه مزایایی است، ولی مسائل حل نشدهای را راجع به پاسخگویی دولت برای مردم به جا گذاشتهاند ولی با این وجود، چرخش ذاتی در افراد نمونه موفق در مقایسه با روایتهایی که اثر آنها نقاب زدن به واقعیات بنیادین اصلاحات نولیبرالی است، کمرنگ میشود.
بیطرفی روایت دیگری است که با تغییرات الهام گرفته از نئولیبرالیسم و تقریبا هر جایی که این تغییرات انجام شوند، همراه است. اندیشههای نولیبرالی بعد از به کار گرفته شدن باعث فروپاشی کمونیسم شد. پایان جنگ سرد، تغییراتی که توسط بازیسازی دولت راهاندازی شده بود را شدت بخشید.
فصل سوم: قدرت رانت در شرق وحشی
سر و صدای ابتکاراتی نظیر «انجمن اقتصادی» آنقدر بالا گرفته بود که به این راحتی متوقف نمیشد. محافل روشنفکری همبستگی نسل جدیدی از نخبگان اقتصادی را تولید کرده بود. به خاطر اینکه این منطقه پس از افول رژیمهای کمونیستی به ظاهر به مرحله بازار آزاد و حکومت دموکراتیک پا گذاشته است، بنابراین ظهور چنین شبکههایی نابجا نیست.
در بحبوحه بیثباتی حقوقی و اداری، سیاسی و اقتصادی، سرمایه شبکهای بیشتری فعال بود تا در زمان حاکمیت کمونیسم! ناظران نزدیک دوران برای نامگذاری این شبکهها تلاش زیادی کردند. یکی از تلاشها برای نامگذاری، «چادرنشینان سازمانی» لهستان بوده است.
فصل چهارم: دولت ایالات متحده، شرکتی در انحصار افرادی محدود
مدل حکومتی آمریکا مبنی بر سنتی ملی و غنی برگرفته از مجامع خودجوشی است که ایفاکننده نقشی در حیات ملی و مدنی هستند. به نقل از واحد خدمات پژوهشی کنگره ایالات متحده، «دولت» اکنون در برگیرنده نهادهای مختلف دولتی و بخش خصوصی است که اشاعه یافتهاند و نقشهایی بیش از گذشته ایفا میکنند که این نهادها اشکال متفاوتی به خود میگیرند.
در دهه اخیر این سازمان نه از لحاظ تعداد بلکه از لحاظ اهمیت نیز رشد کردهاند. این نهادهای تلفیقی دولتی، پابهپای شمار زیادی از بازیگران، چهره نوینی به حکومت دادند.
فصل پنجم: خصوصیسازان
موفقیت بازیگران به ارتقای اعتقادات انگدارشان بستگی دارد. بر این مبنا که آنها تنها اصلاحگران مشروع بودند و اصلاحاتشان به معنی دگرگونی روسیه برای یک زندگی مطلوب بود، اما بدون اطلاعات مستقل، مردم چگونه بدانند که واقعا چه رویدادی در شرف وقوع است؟
برای تضمین برخوردار بودن مطالعات از بیشترین اعتبار، چوپیس و بازیگران هاروارد به حیثیت همتایان ملی و بینالمللی خود جلا دادند. قبیله چوپیس، مشاوران هاروارد را به عنوان برترین کارشناس اقتصادی خارجی ارتقا داد و در ایالات متحده، آنها از وی به عنوان صدای روسیه تجلیل کردند.
همین برخورد موجب شد تا رسانهها از گروه چوپیس به عنوان اصلاحگران تبلیغ کند و اگر چوپیس و بازیگران هاروارد بخواهند مواضع برجستهشان را حفظ کنند، باید اسطورههایشان را با کمک رسانهها ارتقا بخشند.
فصل ششم: اشغالگران
پیشینه و فعالیتهای مشترک میان نومحافظهکاران در کانون ویژگی دوم شبکه رانت یا استمرار و کنش مشترک آنها است. هسته نومحافظهکاران برای حرکت دادن آمریکا به سمت متعهد شدن به سیاستهایی که اعضایش آن را اثر بخش بدانند، از طریق سازمانهای مخلوق خودشان -که برای پیش بردن برنامههایشان در خاورمیانه ایجاد شدهاند- عمل کردند.
به علاوه، اعضای این هسته، محرکان «سازمانهای آرمدار» بودند. آنها جزء عوامل غصب عراق بودند. عراق تنها گام نخست است. مدتهاست که ایران و در درجه پایینتر، سوریه در فهرست آرزوی نومحافظهکاران قرار گرفته است.
فصل هفتم: پاسخگویی در عصر شبکههای رانت
مهارت رانتخوران در زیر پا گذاشتن مقررات و فرار پنهانی از آنها با رویکرد نئولیبرالی به پاسخگویی کاملا تناسب دارد. شبکههای رانت با آن گروههای خودگردانی که ائتلافی از منابع تشکیل میدهند در گریز از موانع ماهرند و در ضمن سیاست را خصوصی و اهداف خود را تعقیب میکنند.
لینک کوتاه: http://khbn.ir/mxwz