سیاست، تنها با عنوان یک سوژه و گونه هنری با سینما ارتباط ندارد، بلکه مولفه ایدئولوژیک است که در سایه آن نحوه تالیف فرم و محتوای اثر سینمایی تعیین می‌شود. هر جریان و نظام سیاسی با تعیین مرزهای رسمی و نهادینه شده، قلمرو سینما خود را مشخص می‌کند.

پایگاه صهیون‌پژوهی خیبر، مسئله سینمای سیاسی یکی از ارکان مهم توجه به انقلاب هنری در جوامع می‌باشد. ساخت آثاری همچون سریال شجاع، هوملند و فیلم‌های سینمایی آرگو، بدون دخترم هرگز، سنگ‌سار ثریا و … همه در ردیف آثار سینمای سیاسی قرار گرفته‌اند که با هدف درگیری سیاسی میان دو گفتمان در دنیا بدان بپردازند.

جلد چهارم از مجموعه کتاب «سینما» با موضوع «سینمای سیاسی، سیاست سینمایی؛ بررسی و تحلیل بیش از پانصد فیلم» نوشته جواد امین‌خندقی توسط انتشارات ولاء منتظر به چاپ رسید. این کتاب با برسی و تحلیل پانصد فیلم در زمینه‌های دین و سیاست، قدرت نرم، سیاست سینما، نظام‌های سیاسی، برخورد تمدن‌ها، صهیونیسم و به همراه تحلیل فیلم‌هایی همچون آخرین امپراتور، اره، ایکس من، بتمن، پدرخوانده، پیشتازان فضا، تهران ‌من ‌حراج، دزدان دریای کارائیب، آنابل، رمز داوینچی، مرد عنکبوتی، ماموریت غیر ممکن، هری پاتر و تالار اسرار و هالک پرداخته است.

دین و سیاست

انسان، موجود اجتماعی است و نیاز‌های گوناگون عاطفی، اقتصادی و فرهنگی او را به سمت تشکیل اجتماع و زندگی جمعی سوق می‌دهد. در حیات اجتماعی انسان‌ها، منافع و نیازهای افراد به یکدیگر گره می‌خورد و بر همین اساس مواردی پیش می‌آید که منافع و نیازهای افراد در تقابل با هم قرار می‌گیرد یا مسائلی رخ می‌دهد که به نظام اجتماعی مربوط می‌شود و هر فرد به تنهایی قادر به تصمیم‌گیری درباره آن نیست. وجود چنین مسائلی نیاز اجتماع انسانی را به تصمیم‌گیری‌های کلی و کلان نشان می‌دهد و همین دلیل و مقوله، انسان‌ها را به پذیرش ریاست بر اجتماع ترغیب می‌کند.

از آنجا که وجود حکومت برای اداره جامعه، ضروری است، در جامعه اسلامی حکومت باید اسلامی باشد تا بتوان زمینه فعالیت‌های فردی و اجتماعی مسلمانان را فراهم آورد. حکومت اسلامی برای اداره جامعه، احتیاج به قوانین منظم و مدرن دارد که فقط در سایه علم فقه محقق می‌شود؛ زیرا ادله عقلی و نقلی، تشریع و قانون‌گذاری را در تمام زمینه‌ها و موضوعات و مسائلی که انسان‌ها به آن احتیاج دارند مختص خدا می‌داند که از طریق پیامبران و معصومین ابلاغ می‌شوند.

قدرت نرم، جنگ نرم

یکی از بحث‌هایی که در سیاست دوره معاصر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده، مفهوم «جنگ نرم» در مقابل «جنگ سخت» است. قدرت جنگ نرم به اندازه جنگ سخت است و قدیمی‌ترین کتاب، حاوی محور‌هایی در مورد جنگ سخت و نرم، به «سون تزو» تعلق دارد. وی استراتژیستی است که حدود پانصد سال پیش از میلاد می‌زیسته است.

این کتاب، یکی از قدیمی‌ترین مجموعه‌های مرتبط با استراتژی است و ارتش‌های چین، ژاپن و کره در جنگ‌های متعدد، از این کتاب استفاده کرده‌اند. پس از جنگ جهانی دوم، اولین بار «هنری کسینجر» وزیر امور خارجه پیشین آمریکا، این کتاب را در غرب مطرح کرد و باعث نگاه مجدد به آن شد. بر اساس باور سان تزو، جنگ تنها یک مسئله نظامی نیست؛ بلکه جوانب مختلف اطلاعاتی، روانی، اقتصادی و سیاسی را در بر می‌گیرد.

جنگ نرم، استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و دیگر اعمالی است که منظور اصلی آن تاثیرگذاری بر عقاید، احساسات، تمایلات و رفتار دشمن، گروه بی‌طرف و یا گروه‌های دوست است، به نحوی که برای برآوردن مقاصد و اهداف اصلی پشتیبان باشد.

سیاست و سینما

در سال‌های پیش از دوره حاضر، وقتی منافع و تفکرات گروهی از انسان‌ها با گروهی دیگر مطابقت نمی‌کرد، در معمول‌ترین حالت جنگی، سرنوشت آنان را تغییر می‌داد؛ یعنی گروهی تسلیم می‌شد و گروهی دیگر بر آن جغرافیای سیاسی تسلط می‌یافت.

واقعیت آن است که فرماندهان و سربازان جنگ‌های جدید، استراتژیست‌های عملیات روانی و متخصصان تبلیغاتی و کارگزاران رسانه‌های بین‌المللی هستند؛ اما سربازان این جنگ نویسندگان، خبرنگاران، مفسران، تصویربرداران، تولیدکنندگان خبری و مطبوعاتی، کارگردانان، تهیه‌کنندگان و عکاسان رسانه‌ها هستند که رادیو، تلویزیون، اینترنت، ماهواره، خبرگزاری‌ها، دوربین‌ها، کاغذ و قلم، دستگاه‌های چاپ و نشر و … سلاح آنان محسوب می‌شوند.

در میان رسانه‌های یاد شده، رسانه شنیداری و دیداری به دلیل قابلیت فرهنگ‌سازی، اهمیت ویژه‌ای دارند. فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی، یکی از انواع رسانه‌های شنیداری و دیداری به شمار می‌روند که ویژگی‌های منحصر به فرد، آن را به شگفتی قرن بیستم به بعد تبدیل کرده است. در نوشتاری دیگر در حد نیاز به اهمیت و بررسی خصوصیات رسانه‌ها، دلیل اهمیت سینما و نگرش صحیح در شیوه تحلیل فیلم‌ها پرداخته‌ شده است.

سیاست، تنها با عنوان یک سوژه و گونه هنری با سینما ارتباط ندارد، بلکه مولفه ایدئولوژیک است که در سایه آن نحوه تالیف فرم و محتوای اثر سینمایی تعیین می‌شود. این اثرگذاری به دو شکل جلوه می‌کند: یکی در ساختار بیرونی فیلم از طریق تعیین قوانین و مقررات برگرفته از منافع و مصالح سیاسی صورت می‌پذیرد. هر جریان و نظام سیاسی با تعیین مرزهای رسمی و نهادینه شده، قلمرو سینما خود را مشخص می‌کند. این چارچوب، یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری اثر از ابتدا تا نمایش است. قلمرو این حدود از بررسی و صدور مجوز برای فیلم‌نامه تا زمان و چگونگی اکران همراه پروسه فیلم‌سازی است که بسته به قوانین هر کشور متفاوت است.

فیلم‌هایی مانند گمنام، اشباح گویا، سه تفنگدار، مرگ سیاه، ژاندارک و ده‌ها فیلم دیگر با همین مضمون که ناکارآمدی حکومت دینی را در نوع برخورد با مردم نشان می‌دهند. در این فیلم‌ها کلیسا به صورت مستقل یا با دخالت در امور حکومتی سبب ایجاد مسائل و مشکلات فراوانی برای مردم می‌شوند. کلیسا در این فیلم‌ها به دنبال کسب قدرت سیاسی و ایجاد نفوذ در حکومت به هرکاری دست می‌زند و بر اساس نگرش‌های خرافی‌اش انسان‌ها را به جرم‌های واهمی شکنجه می‌کند. معمولا فعالیت‌های حکومتی کلیسا سبب تضعیف استقلال سیاسی می‌شود. خرافات و استفاده ابزاری از دین، یکی از ویژگی‌های مشترک کلیسا در این فیلم است.

خبرنگار: حیدر احمدی

لینک کوتاه: http://khbn.ir/YONjr