-
پنجشنبه, ۸ آبان ۱۳۹۹، ۱۱:۴۹ ق.ظ
کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» اثری است که توسط «دکتر مهران‌کامروا»، استاد رشته علوم‌سیاسی نگاشته شده است. دکتر کامروا سابقه تدریس در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا و ریاست دپارتمان علوم‌سیاسی این دانشگاه و نگارش چندین جلد کتاب از جمله «جامعه مدنی و دموکراسی در خاورمیانه» را در کارنامه دارد.
پایگاه صهیون‌پژوهی خیبر، کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» اثری است که توسط «دکتر مهران کامروا» استاد رشته علوم‌سیاسی نگاشته شده است. دکتر کامروا سابقه تدریس در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا و ریاست دپارتمان علوم‌سیاسی این دانشگاه و نگارش چندین جلد کتاب از جمله «جامعه مدنی و دموکراسی در خاورمیانه» را در کارنامه دارد.
دکتر کامروا در کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» با تمرکز بر دوران پس از جنگ جهانی اول به بررسی تاریخ سیاسی منطقه خاورمیانه و بررسی مسائل مهم در این منطقه پرداخته است. زبان اصلی این اثر، فارسی نیست و به کوشش «دکتر سید موسی پورموسوی» و «دکتر محمدباقر قالیباف» به زبان فارسی ترجمه شده و در سال ۱۳۸۸ به چاپ رسیده است. اثر مذکور شامل ۲ بخش کلی و ۱۱ فصل بوده و مجموعاً ۴۷۲ صفحه است.
فهرست اجمالی
فصل اول: خاورمیانه، از ظهور اسلام تا جنگ جهانی اول
فصل دوم: تبدیل سرزمین‌ها به کشورهای مستقل
فصل سوم: عصر ملی‌گرایی
فصل چهارم: جنگ‌های اعراب و اسرائیل
فصل پنجم: انقلاب ایران
فصل ششم: جنگ‌های خلیج‌فارس و بعد از آن
فصل هفتم: نزاع میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها
فصل هشتم: چالش توسعه اقتصادی
قصل نهم: دولت‌ها و مخالفان آنها
فصل دهم: مسئله دموکراسی
فصل یازدهم: چالش‌های فراروی خاورمیانه
بخش اول کتاب
بخش اول کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» شامل شش فصل است و نویسنده در این فصول تاریخ خاورمیانه از ظهور اسلام تا جنگ جهانی اول را بیان کرده است. نویسنده دو فصل ابتدایی کتاب خود را به ظهور اسلام و شکل‌گیری امپراتوری عثمانی، سلسله‌های صفویه، قاجاریه و سپس نحوه تجزیه سرزمین‌ها و حکومت‌های گسترده خاورمیانه به سرزمین‌های کوچک‌تر و مستقل اختصاص داده است.
نویسنده در فصل سوم ابتدا به ظهور صهیونیسم و تولد اسرائیل پرداخته و سپس مسئله ملی‌گرایی اعراب و فلسطینی‌ها را پیش می‌کشد. دکتر کامروا در این بخش به پدیده «ناصریسم» می‌پردازد و توضیحاتی راجع به آن ارائه می‌نماید. «ناصریسم» تفکری سیاسی است که معتقد به ناسیونالیسم عربی است و از سال ۱۹۵۲م. و پس از کودتای جمال‌عبدالناصر و تعدادی از همراهانش رخ‌داد. عبدالناصر دومین رئیس‌جمهور تاریخ مصر بود که عقاید ضدامپریالیستی داشت و مقابله‌های ناسیونالیستی او با رژیم صهیونیستی باعث شد سیاست‌های ملی‌گرایانه وی به ناصریسم شهرت یابد.
در فصل چهارم نیز نویسنده به جنگ‌های سال ۱۹۶۷م. و ۱۹۷۳م. میان اعراب با رژیم صهیونیستی و نقش جمال‌عبدالناصر در این نبردها پرداخته است.
دو فصل پایانی از بخش اول کتاب مذکور به وقوع انقلاب اسلامی ایران و جنگ‌های خلیج‌فارس و وقایع این دوره اختصاص دارد. نگارنده این دو فصل به بررسی ابعاد مختلف جنگ‌های ایران و عراق، جنگ دوم خلیج‌فارس (حمله آمریکا به عراق) پرداخته و در نهایت پیامدهای حادثه ۱۱ سپتامبر را شرح داده است.
بخش دوم کتاب
دکتر کامروا در بخش اول از کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» به بیان تاریخ خاورمیانه پرداخته و بخش دوم را به بررسی چالش‌ها و مسائل مهم موجود در منطقه خاورمیانه اختصاص داده است. نگارنده ضمن توجه به وجود اسرائیل در منطقه، فصل هفتم از اثر خود را به بررسی قضیه فلسطین و سیاست‌ها، تفکرات و چالش‌های موجود در این مسئله مهم پرداخته است.
دولت‌گرایی و بررسی پیامدهای آن مسئله‌ای است که دکتر کامروا در فصل هشتم بدان پرداخته است. دولت‌گرایی اندیشه‌ای است که اشکال متنوعی با شدت و ضعف‌های گوناگون از آن وجود دارد؛ به طور کلی دولت‌گرایان اعتقاد دارند کنترل اقتصاد و جامعه باید در دست دولت باشد. دکتر کامروا ضمن بررسی ابعاد دولت‌گرایی و رابطه آن با بخش‌های اقتصادی، به بررسی چالش‌های موجود در توسعه اقتصادی پرداخته است.
نویسنده، فصل دهم از کتاب خود را به مسئله دموکراسی و اجرا و آینده آن در خاورمیانه و کشورهای منطقه اختصاص داده و به بررسی ابعاد دموکراتیزاسیون در خاورمیانه پرداخته است. دموکراتیزاسیون را می‌توان فرایند تغییر نظام سیاسی غیردموکراتیک به نظام سیاسی دموکراتیک تعریف کرد که یکی از بحث‌های مهم در حوزه سیاست محسوب می‌شود.
دوفصل پایانی این کتاب نیز به بیان و بررسی چالش‌های آتی خاورمیانه از جمله رشد جمعیت، کمبود آب و آلودگی محیط‌زیست توسط دکتر کامروا اختصاص دارد.
جلوگیری از چاپ کتاب
دکتر کامروا طی سخنرانی در جلسه نقد کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» در سال ۱۳۹۰، ضمن اشاره به اینکه در اثر مذکور به هویت فلسطینی پرداخته شده است، گفت: «در این کتاب درخصوص هویت ملی فلسطینی‌ها صحبت شده و این مسئله برای برخی از اساتید آمریکایی قابل‌پذیرش نبود؛ حتی یکی از اساتید و اسرائیل‌شناس‌های برجسته آمریکا در مقاطعی تلاش کرد تا از انتشار این اثر جلوگیری کند.»
نقد دکتر امام‌جمعه‌زاده به کتاب
مهم‌ترین و بیش‌ترین انتقادها به کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» در جلسه نقد و بررسی این اثر را دکتر امام‌جمعه‌زاده، استاد دانشگاه اصفهان بیان کرد. امام‌جمعه‌زاده در اولین نقد خود به اثر مذکور گفت: «نویسنده، انقلاب اسلامی را واقعه‌ای خودجوش معرفی کرده، در صورتی که انقلاب اسلامی با رهبری دقیق و مشخص به پیروزی رسید.»
این استاد دانشگاه همچنین در ادامه انتقاداتش به کتاب دکتر کامروا و رویکرد او نسبت به توصیف موضع‌گیری‌های امام خمینی (ره) به تصمیمات رادیکال، اظهار داشت: «حضرت امام همواره موضع‌گیری‌های منسجم و گاهاً تصمیمات مصلحت‌اندیشانه اتخاذ کردند؛ بنابراین رادیکال دانستن مواضع امام خمینی (ره) تهمتی ناروا است.»
دکتر کامروا در اثر خود، ماجرای تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال ۱۳۵۸ را مصداق نقض حقوق بین‌الملل معرفی کرده است؛ دکتر امام‌جمعه‌زاده اما ضمن انتقاد به این نوع نگرش گفت: «نویسنده اگرچه این حادثه را نقض حقوق بین‌الملل عنوان کرده اما به این مسئله نپرداخته که چرا سفارت آمریکا به مرکزی برای جاسوسی و دسیسه‌چینی علیه یک ملت و انقلاب آنها تبدیل شده بود؛ نگارنده می‌توانست به کتب بسیاری که درخصوص جاسوسی آمریکایی‌ها در سفارت‌خانه این کشور به چاپ رسیده، بپردازد.»
دکتر کامروا در پاسخ به نقدهای دکتر امام‌جمعه‌زاده در خصوص ایدئولوژیک بودن انقلاب اسلامی و رادیکال نبودن تصمیمات حضرت امام گفت: «من منکر ایدئولوژیک بودن انقلاب اسلامی و مصلحت‌اندیشی امام خمینی (ره) در مواضع‌شان نیستم؛ اما در این کتاب اشاره من به موضع‌گیری‌های رادیکال در مقاطعی خاص بوده است.»
نقد دکتر احمد نقیب‌زاده به کتاب
دکتر احمد نقیب‌زاده، استاد دانشگاه تهران نیز در نقد کتاب «خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» گفت: «از جمله مهم‌ترین دلایل التهاب خاورمیانه، دخالت‌های خارجی در این منطقه است؛ اما نویسنده در اثر خود آن‌طور که باید به این مسئله نپرداخته است.»
این استاد دانشگاه همچنین در انتقاد به اثر دکتر کامروا اظهار کرد: «نویسنده می‌توانست به مسئله سنت و مدرنیته که مهم‌ترین چالش اجتماعی خاورمیانه است، بپردازد.»
عرفان خلیلی‌فر
منابع:
لینک کوتاه: http://khbn.ir/QmcMH