زمانی که عمرو بن عاص از سوی عمر بن الخطاب والی مصر بود. عمر بن الخطاب در طی نامه‌ای به عمرو عاص تأکید کرد که از اراضی حکومتی زمینی وسیع را در نزدیکی مسجد به ابن ملجم اختصاص دهد و وی را به عنوان معلم قرآن و فقه در مصر قرار دهد.

پایگاه صهیون‌پژوهی خیبر؛ در اینجا یادآوری این نکته، خالی از لطف نیست: از یک‌سو نام سه تن از فرزندان عمر، عبدالرحمان است و از سوی دیگر، حکمیت درباره خلافت هم بر عهده عبدالرحمان بن عوف است. آیا میان این دو نکته و اینکه نام قاتل امیرالمؤمنین، عبدالرحمان بن ملجم است، ارتباطی وجود دارد؟! آیا عمر از نام قاتل امیرالمؤمنین خبر داشته – همانگونه که بر اساس برخی گزار‌ش‌های شیعی، امیرالمؤمنین، قاتل خود را شناخت – و با این رفتار خود می‌‌خواسته عمق تنفر خود از آن حضرت را نشان دهد یا دل آن حضرت را بیازارد؟! آیا ..؟!

پیشینه جریان ترور امام علی علیه السلام

جریان غاصب، با غصب ولایت به هدف خود دست یافته بودند، ولی حلقه پایانی این نقشه ناتمام بود. باید علی(ع) کاملاً از صحنه حذف می-‌شد. بنابراین تصمیم گرفتند ایشان را در نماز به شهادت برسانند؛ زیرا همان گونه که در زمان پیامبر(ص)، شخص رسول اکرم(ص) بالاترین تهدید برای آنان به شمار می‌آید، پس از ایشان، این خطر از ناحیه علی(ع) متوجه آن‌ها بود؛ چرا که او می‌توانست افشاگر و همچنین خنثاکننده طرح‌های آنان باشد. بنابراین می‌بایست ترور فیزیکی و نیز شخصیتی علی(ع) را در دستور کار خود قرار دهد.

ابوبکر به خالد فرمان داد که در میان نماز، امیرالمؤمنین را به قتل برساند اما در میانه نماز از این کار پشیمان شد و گفت: خالد! فرمانی که به تو دادم را انجام نده.(1)

بعدها نیز امیرالمؤمنین پس از آنکه ابن ملجم را برای نخستین بار دید، پس از افشا کردن نام و نسب صحیح وی، قاتل خود را از زبان رسول‌‌الله، یک یهودی معرفی نمود.(2)

حتی بر اساس گزارش تضعیف شده‌‌ای در اهل تسنن، پس از رجعت امیرالمؤمنین، آن حضرت دوباره به دست یک یهودی در منطقه اریحا به شهادت خواهد رسید.(3)

نقش یهود در شهادت امیرالمؤمنین(ع)

همچنانکه در همه فسادها و فتنه ها از زمان رسول خدا(ص)، دشمن شدید اسلام نقش داشته است، در قتل خلیفه بر حق رسول خدا(ص) ، یعنی حضرت امیرالمؤمنین(ع) نیز، یهود و عامل آن یعنی بنی امیه، نقش اساسی را ایفاء کرده اند. طبق برخی از نقلها و قرائن تاریخی مشخص می‌گردد که ابن ملجم که خود یهودی الاصل است به تنهایی تصمیم به قتل حضرت علی(ع) نگرفته است، و این کار را به تنهایی انجام نداده است، بلکه وی مجری توطئه معاویه و عمرو عاص بوده است. در اینجا برخی از شواهد و قرائنی که بر این مطلب دلالت دارند، اشاره می گردد.

الف. پیشینه تاریخی ابن ملجم

طبق نوشته ابن سعد، عبد الرحمان بن ملجم، از قبیله مراد بود که با بنی جبّله از قبیله کنده (قبیله اشعث بن قیس) هم پیمان بودند.[۴] برخی گفته‌اند وی زمان جاهلیت را درک کرده بود و در زمان عمر مسلمان شد.[۵] در فتح مصر شرکت کرد و در مصر ساکن شد.(6)

زمانی که عمرو بن عاص از سوی عمر بن الخطاب والی مصر بود.[۷] عمر بن الخطاب در طی نامه‌ای به عمرو عاص تأکید کرد که از اراضی حکومتی زمینی وسیع را در نزدیکی مسجد به ابن ملجم اختصاص دهد و وی را به عنوان معلم قرآن و فقه در مصر قرار دهد.

عمرو عاص نیز ابن ملجم را جزء مقربان خود قرار داد. [۸] ابن ملجم در مصر دارای مسجدی بود.[۹] و همیشه با اشراف مصر در می‌آمیخت.[۱۰] برخی نیز گفته‌اند ابن ملجم از عباد و زهاد مصر بوده و قرآن را از معاذ بن جبل یاد گرفته است.(11)

از این گزارشات استفاده می‌شود که ابن ملجم با سران حزب نفاق ارتباط داشته و همچنانکه کعب الاحبار و زید بن ثابت یهودی در کنار عمر به عنوان مفسر و فقیه مطرح می‌شدند، ابن ملجم نیز در مصر به عنوان مفسر و معلم قرآن و فقیه معرفی شد.

از طرف دیگر عنایات خلیفه دوم به وی قابل توجه است، ابن ملجم از اراضی حکومتی و عنایات وی و عمرو بن العاص بر خوردار می‌باشد و با اشراف مصر افت و خیز دارد، اما در عین حال از زهاد و عباد معرفی شده است.

به نظر می‌رسد عبادت و زهد ابن ملجم استنباط ذهنی برخی از نویسندگان می‌باشد، بدین‌گونه که وقتی دیده‌اند وی از خوارج است و غالب خوارج اهل عبادت و زهد بوده‌اند لذا وی را نیز به این صفت متصف کرده‌اند. وگرنه گزارشات دیگر، از اشرافیگری و ثروت ابن ملجم خبر می‌دهند آن هم ثروت وابسته به حکومت عمرو عاص.

ب. بیعت مشکوک با علی(ع)

کسی که از سال بیست هجری (سال فتح مصر) در کنار عمرو عاص و جزء مقربان وی بود، بعد از خلافت امیر‌المؤمنین(ع)، برای بیعت با آن حضرت به کوفه آمد! چنانکه ‌ابن‌سعد و دیگران نقل کرده‌اند، حضرت چندین بار بیعت وی را نپذیرفته و به شهادت خویش اشاره نمودند: دعا علی بن أبی طالب الناس إلى البیعة فجاءه ابن ملجم فرده ثم جاءه فرده ثم جاءه فبایعه ثم قال علی: ما یحبس أشقاها أما والذی نفسی بیده لتخضبن هذه – وأخذ بلحیته – من هذه – وأخذ برأسه(12)

برخی وی را ‌جزء شیعیان حضرت علی(ع) و جزء حاضرین در صفین دانسته‌اند.[۱۳] ولی در کتب تاریخی معتبر از حضور وی در صفین سخن صریح به میان نیامده و فقط وی را از خوارج معرفی کرده‌اند.[۱۴] ورود ابن ملجم به کوفه و پیوستن وی به علی(ع)، درست در همان زمانی که ارباب وی (عمرو عاص) از مصر به شام رفته و با معاویه متحد شده است، جای تأمل دارد.

چنانچه ذکر شد، ابن ملجم جزء مقربان عمرو عاص و مورد عنایت بزرگان حزب نفاق بوده است، لذا حرکت او از مصر به کوفه قبل از صفین، امری عادی نبوده است، بلکه – با توجه به پیشینه و کارهای بعدی او – می‌توان گفت وی برای یاری عمرو عاص و معاویه در لشکر حضرت علی(ع) حضور داشته است.

چنانکه منافقینی همچون اشعث بن قیس و همکاران او نیز در لشکر آن حضرت بودند. فرق اشعث با ابن ملجم در این است که اشعث فردی شناخته شده می‌باشد ولی ابن ملجم تا قبل از قتل امیرمومنان(ع)، شخصیتی مجهول بوده است و پنهان بودن برای منافقین و جاسوسان یک رویه عادی می‌باشد.

لذا کسانی که ابن ملجم را جزء شیعیان حضرت شمرده‌اند اشتباه کرده‌اند. اگر حضور ابن ملجم در لشکر حضرت ثابت شود، این به معنای شیعه بودن نیست بلکه ممکن است به عنوان جاسوس دشمن نیز باشد. پیشینه زندگی ابن ملجم و کارهای بعدی وی (مانند قتل حضرت) بیشتر با جاسوسی او در لشکر حضرت سازگاری دارد نه با شیعه بودن.

 انتهای پیام/

پی نوشت؛

1 - الانساب، ج۳، ص۹۵؛ شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۳۰۱و۳۰۲ .

2 - الکامل ابن عدی، ج۳، ص۴۶۴؛ تاریخ‌مدینةدمشق، ج۴۲، ص۵۵۴٫

3 - ضعفاءعقیلی، ج۳، ص۴۱۶؛ تاریخ‌مدینةدمشق، ج۴۲، ص۳۰۰ .

4 - طبقات الکبری، ج۳، ص۳۵٫

5 - الاعلام زرکلی، ج۳، ص۳۳۹؛ ‌الاصابه، ج، ص۸۵٫

6 - تاریخ الاسلام، ج۲، ص۳۷۳٫

7 - الاستیعاب، ج۳، ص۱۱۸۷٫

8 - الأنساب، ج۳ ، ص۲۵-۲۶٫

9 - همان.

10 - تاریخ الاسلام، ج۲، ص۳۷۳ ؛ الأنساب، ج۳ ،ص۲۵-۲۶٫

11 - تاریخ الاسلام، ج۲، ص۳۷۳٫

12 - طبقات الکبری، ج۳ ص۳۳؛ لسان المیزان، ج۵ ص۱۴۱٫

13 - الأنساب، ج۳ ص۲۵-۲۶؛ الاعلام، ج۳ ص۳۳۹٫

14 - الاصابه، ج۵، ص۸۵؛ طبقات الکبری، ج۳، ص۳۵؛ تاریخ الاسلام، ج۲، ص۳۷۳٫